Zakorzenić się w niebie. Carole Benzaken w Muzeum Śląskim

Carole Benzaken po dwóch miesiącach wraca do Katowic. W Galerii jednego dzieła w Nowym Muzeum Śląskim zaprezentuje swoją instalację „Mi'ma'amakim... *Psalm 130”

Carole Benzaken to francuska artystka eksperymentująca z różnymi nośnikami - począwszy od malarstwa, przez wideo, szkło aż po instalacje site specific. W ramach festiwalu Ars Cameralis w Galerii BWA w Katowicach zaprezentowała wybrane dzieła ze swojego dorobku oraz instalację świetlną „Saviv, Saviv”, przygotowaną specjalnie na potrzeby wystawy. Teraz powraca do Katowic z swoistym post scriptum do tamtej prezentacji.

Rozmowa z Carole Benzaken, autorką instalacji „Mi'ma'amakim... *Psalm 130”

Paweł Świerczek: W listopadzie zeszłego roku w ramach festiwalu Ars Cameralis odbyła się Twoja wystawa „W każdym momencie, na przyjście i odejście”. Co sprowadza cię do Katowic po tak krótkim czasie?

Carole Benzaken: To było planowane od początku, kiedy Marek Zieliński zaprosił mnie na festiwal. Wystawa w BWA i w Galerii jednego dzieła w Muzeum Śląskim miała się początkowo odbyć w tym samym czasie, ale nie udało się dograć terminów. Dobrze się stało, bo dla mnie to dwa etapy procesu. Marek poprosił mnie o zrobienie czegoś w miejscu, które sama sobie wybiorę, do Nowego Muzeum Śląskiego poszliśmy jeszcze przed jego oficjalnym otwarciem. Bardzo znaczące było dla mnie zejście pod ziemię. Kojarzyło mi się z archeologicznym odkrywaniem kolejnych warstw historii. Chęć wgrzebania się w ziemię była moim pierwszym odczuciem kiedy przyjechałam tu kilka lat temu, zanim jeszcze o czymkolwiek pomyślałam. Nie chciałam opowiadać o Polsce jako kraju traum, zależało mi na pokazaniu wielu poziomów pamięci.

Skąd pomysł na taką instalację?

- Kiedy pierwszy raz zobaczyłam tę przestrzeń, pomyślałam, że muszę zrobić coś dużego i wertykalnego. To była intuicja. Zaraz po wyjściu stąd pojechałam do Kopalni Guido i tam usłyszałam o kanarkach, które ostrzegały górników przed metanem. Ratując ludzi, same umierały, były bohaterami. Od razu po powrocie narysowałam szkic ptaszarni. Muzeum zaakceptowało pomysł. Długo pracowaliśmy nad zamianą idei w konkretną instalację, która spełniałaby warunki miejsca. Ogromnie się cieszę, że się udało, bo ziarno tego pomysłu zostało zasadzone w 2009 roku. Bardzo mnie to wzrusza, to jak spełnienie marzenia.

Tytuł pracy jest początkiem Psalmu 130 po hebrajsku - „Z głębokości wołam do Ciebie, Panie”.

- Kontekst żydowski jest dla mnie bardzo ważny, bo sama jestem Żydówką. Ale jednocześnie ten psalm jest bardzo uniwersalny. Śpiewa ją jeden człowiek - król Dawid, który jest świadomy swoich porażek. Patrzy w głąb siebie i przyznaje się do winy, nie obwiniając innych. Skojarzyło mi się to ze śpiewem ptaków, które często są świadkami okropnych rzeczy, ale tego nie wypowiadają. Ptaki śpiewają solo, można usłyszeć głos każdego z nich z osobna, ale razem tworzą silny chór, wciąż słyszysz indywidualności. Ta praca to medytacja nad tym, co jeden człowiek może zrobić dla społeczności. Jak wiele pojedynczych głosów może stworzyć społeczność. Huśtawki, które wiszą w środku klatki są ludzkich rozmiarów, kojarzą się z akrobatyką. W tym wymiarze to praca o uwięzieniu i wolności.

W twoich pracach fascynuje mnie napięcie między światłem a ciemnością. Tutaj jest ono bardzo silne - ptaszarnia wyrasta z podziemi i sięga ku niebu. Jestem ciekaw jak będzie to wyglądało po zmroku.

- Pracujemy właśnie nad nocnym oświetleniem instalacji. To będą dwa zupełnie inne dzieła. Kojarzysz ten moment między nocą a dniem? Kiedy ptaki już się cieszą, zapowiadając nowy dzień, ale wciąż jeszcze nie zaświtało. To dzieło to podobnego rodzaju zapowiedź nowego etapu w mojej twórczości. Powiązane jest jakoś z wystawą w BWA, która opowiadała o ruchu i wykorzenieniu. O tym jak można pozytywnie wykorzystać zmianę i zakorzenić się nie tyle w ziemi, co w niebie. Korzenie są tu odwrócone.

Wernisaż wystawy odbędzie się 5 lutego o godzinie 19 w Muzeum Śląskim przy ul. T. Dobrowolskiego 1. Można ją oglądać do 31 lipca.