13 grudnia: Dzień św. Łucji, szwedzkie święto światła w najkrótszy dzień roku

13 grudnia - w najkrótszy dzień w roku - w Szwecji obchodzi się święto światła, którego patronką jest święta Łucja. Tego dnia w całym kraju odbywają się malownicze pochody ubranych na biało dziewcząt w koronach z płonących świec.

Żyjąca na przełomie III i IV w. Łucja z Syrakuz to święta otoczona kultem w Kościele rzymskokatolickim i prawosławnym. Według podań Łucja zginęła męczeńską śmiercią w obronie wiary, a jedną z tortur, jakim poddali ją oprawcy, było wyłupienie oczu. Dlatego też Łucja (po łacinie lux oznacza światło) została patronką światła, a jej święto obchodzi się w najkrótszy dzień w roku, 13 grudnia. Święta Łucja opiekuje się niewidomymi, chorującymi na oczy, ale także… pisarzami.

Tradycje związane z kultem świętej Łucji znaleźć można w wielu krajach, najbardziej jednak rozwinęły się one w Skandynawii, a szczególnie w Szwecji. To właśnie tu dzień św. Łucji ma najpiękniejszą oprawę.

13 grudnia obchodzone jest święto światła – na cześć świętej patronki organizuje się wędrujące po ulicach, śpiewające pieśni pochody ze świecami. Na czele każdej z takich procesji idzie ubrana na biało młoda dziewczyna, której głowę zdobi wianek ze świec

Podobno każda szwedzka dziewczyna marzy o tym, żeby choć raz odegrać rolę św. Łucji i stanąć na czele świątecznego orszaku; w niektórych miejscowościach organizuje się nawet wybory Łucji, przypominające wybory miss. Jedna z wersji życiorysu św. Łucji mówi o tym, jakoby dostarczała ona posiłki ukrywającym się w rzymskich katakumbach prześladowanym chrześcijanom. Drogę przez ciemne katakumby oświetlała sobie świecami wplecionymi w wianek. I to właśnie z tej historii zaczerpnięto obrzęd, który do dziś jest symbolem obchodów święta światła. Przystrojona w białe szaty dziewczyna z wiankiem świec na głowie kroczy na czele orszaku również ubranych na biało chłopców i dziewcząt.

Innym z obyczajów związanych z obchodami 13 grudnia jest pieczenie drożdżowych babeczek z szafranem, które popija się grzanym winem czy grogiem. 13 grudnia świętuje się zarówno w szkołach, na ulicach, w kościołach, ale i w domach: bardzo często z tej okazji szwedzkie rodziny zasiadają do uroczystej kolacji. W podobny sposób dzień św. Łucji obchodzony jest także w innych krajach skandynawskich, w Danii czy Norwegii.

Dzień św. Łucji jest czczony 13 grudnia, w najkrótszy dzień w roku (we wschodniej części naszego globu jest to 13 grudnia, w zachodniej – 21 grudnia). Święto poza upamiętnieniem patronki symbolizuje oczekiwanie na wiosnę: świece w wianku Łucji mają rozpraszać zimowe ciemności, nieść optymistyczne światło i zapowiadać coraz dłuższe dni (co potwierdzają popularne przysłowia: Na świętą Łuce noc się z dniem tłuce; Po świętej Łucji dzień trwa najkrócej; Święta Łuca dnia przyrzuca). Tradycyjnie 13 grudnia traktuje się także jako początek przedświątecznych przygotowań, radosnego oczekiwania na Boże Narodzenie.

Pewne obyczaje związane ze św. Łucją znaleźć można także i w staropolskich tradycjach. Np. na Podhalu okadzano w tę noc domostwa, aby uchronić je przed złymi mocami, szczególnie aktywnymi w najkrótszy dzień roku. Z 13 grudnia wiąże się też metoda przepowiadania pogody: jako że od tego dnia do Bożego Narodzenia pozostało 12 dni wierzono, że każdy z nich symbolizuje pogodę na kolejny miesiąc nadchodzącego roku (ludowe porzekadło głosi: Od Łucyi dni dwanaście policz sobie do Wilii, patrz na słonko i na gwiazdy, a przepowiesz miesiąc każdy).

Koncert z okazji święta światła w Warszawie

8 grudnia 2016 w Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie odbył się koncert z okazji dnia św. Łucji. Tradycyjne pieśni związane z Dniem Św. Łucji zaprezentował chór Young Cathedral Voices z Uppsali: