Urodziny Tesli w Centrum Nauki "Kopernik". Geniusz, który wyprzedził epokę

Wymyślił radio, technologię prądu zmiennego, dzięki niemu mamy drony. Swoimi pomysłami ewidentnie wyprzedził epokę. W weekend Centrum Nauki "Kopernik" obchodziło urodziny Nikoli Tesli.

Rozmowa z

Jarosławem Barańskim, kierownikiem Teatru Wysokich Napięć w Centrum Nauki „Kopernik”

Piotr Cieśliński: O wynalazkach Nikoli Tesli krążą legendy. Podobno po jego śmierci w 1943 roku amerykański rząd przejął i utajnił wszystkie zapiski genialnego wynalazcy?

Jarosław Barański: Całe jego życie jest pełne niedopowiedzeń i tajemnic.

Jeden z pierwszych legendarnych przekazów mówi, że podobno urodził się w czasie burzy i to miało go skłonić do zajęcia się elektrycznością. Swoimi pomysłami ewidentnie wyprzedził epokę

Problem w tym, że miał fenomenalną pamięć, wiele pomysłów trzymał tylko w głowie i zabrał je do grobu. Pozostałe po nim zapiski, jak twierdzi rodzina, rzeczywiście zniknęły.

Jedna z teorii spiskowych - a jest ich wiele - mówi, że pracował nad tzw. promieniami śmierci, a całą jego spuściznę utajniło wojsko

Niektórzy idą w swoich fantastycznych teoriach jeszcze dalej i twierdzą, iż katastrofa meteorytu tunguskiego to był tak naprawdę test tego urządzenia.

Z kolei inni domniemają, że Tesla miał obsesję na punkcie wolnej energii i jej bezprzewodowego przesyłania, więc jego pomysły uderzały w interesy ówczesnego lobby paliwowego. Faktem jest, że do dziś nie wiadomo, gdzie znajdują się dokumenty, które po nim pozostały.

Jedno jest pewne - wymyślił wiele przełomowych innowacji, którymi posługujemy się na co dzień, choć niewielu wie, że to on jest ich ojcem. Tesla był np. wynalazcą radia

A nie Marconi, jak nas uczą w szkole?

- Nie, co jest tym bardziej bulwersujące, że przecież Marconi dostał za to Nobla. Już po śmierci Tesli sąd najwyższy USA rozstrzygnął, że to Tesla ma prawo do patentu i miana wynalazcy radia. Za późno - w powszechnej pamięci zapisał się Włoch.

Co on jeszcze wymyślił?

- Przede wszystkim technologię prądu zmiennego.

Współzawodniczył z Thomasem Edisonem, który stawiał na prąd stały. Początkowo ze sobą współpracowali, potem się pokłócili i zaczęli rywalizować. Edison miał tę przewagę, że potrafił swoje wynalazki sprzedawać

Natomiast genialny Serb nie miał duszy marketingowca i całe życie borykał się z problemem braku funduszy.

Jedno z przedstawień w Teatrze Wysokich Napięć jest poświęcone temu pojedynkowi, który w zasadzie do dziś pozostał nierozstrzygnięty. Wówczas jednak to Tesla miał rację - prąd zmienny był lepszym pomysłem na przesyłanie i wykorzystanie energii elektrycznej. Obecnie wszystkie urządzenia mobilne - smartfony, tablety, laptopy - zasilamy prądem stałym z baterii, ale podstawą życia codziennego wciąż jest prąd zmienny, który mamy w gniazdkach. Tesla opracował zarówno generatory, jak i silniki prądu zmiennego, a także turbinę wodną, która wytwarza taki prąd.

Wiele urządzeń w Teatrze Wysokich Napięć bazuje na jego wynalazkach - mamy tu tradycyjną cewkę i transformator Tesli, a także „Tesle grające”, które emitują muzykę podczas generowania wysokich napięć. Wreszcie kule plazmowe i tuby plazmowe, również jego pomysłu. Drony...

Drony też? Przecież to wynalazek z ostatnich lat...

- Bez jego pomysłów byłby niemożliwy.

Drony kumulują w sobie to, co Tesla wymyślił ponad sto lat temu - zdalne sterowanie, systemy przesyłania wizji na odległość, silniki elektryczne!

Co jeszcze zostało zaprezentowane w czasie Dni Tesli?

- Stanowiska, na których można było wykonać różne doświadczenia, zobaczyć, jak są zbudowane modele zdalnie sterowane, wziąć w rękę lutownicę i składać proste układy elektroniczne. Była strefa, w której małe dzieci bawiły się „elektryzującymi” gadżetami. Wiele atrakcji związanych z prądem.

Poradzą sobie nawet ci, którzy uważali się dotąd za totalnych humanistów. Kopernik to miejsce, które ma pobudzać kreatywność, zainspirować, skłonić do wyjścia poza codzienne doświadczenie, do spróbowania sił w czymś nowym

W dowolnej dziedzinie - to przecież nie musi być elektronika, ale na przykład malarstwo. Teslę dajemy za wzór. Każdy może być tak kreatywny i twórczy.

Odwiedzają nas miliony gości, kto wie, może wśród nich będą przyszli wielcy wynalazcy. Może kogoś zainspirujemy do wielkich idei, które zmienią świat.