Zamek Królewski. Chrzest Polski w opowieści intymnej
Jarosław Mikołajewski o wystawie w Zamku Królewskim.
Bałem się tej wystawy. Już samego tytułu: SACRUM POLONIAE - IUBILEUM 966-2016. A raczej bałem się nie jej, tylko o nią: że będzie chciała bogatymi środkami sprostać wielkiemu zadaniu, że będzie pompatyczna, że przytłoczy swoją polskością, świętością i jubileuszowością. Tego, że nie będzie miała intymnego przesłania i głosu. I spotkała mnie wyjątkowo piękna niespodzianka.
Tym, którzy boją się tego samego, co ja, i którzy mają już dosyć wielkich obchodów, powiem od razu, że cała wystawa jest aranżacją, która daje się ogarnąć jednym zalęknionym spojrzeniem.
DRZWI GNIEŹNIEŃSKIE I SAKRAMENTARZ TYNIECKI
Wierna kopia Drzwi Gnieźnieńskich
/ JACEK MARCZEWSKI
Największym z obiektów jest wierna kopia Drzwi Gnieźnieńskich. Uchylonych tak, że już z daleka przywołują rok jubileuszu nie tylko polskiego, lecz także powszechnego - Jubileuszu Miłosierdzia, który ogłosił papież Franciszek, i który właśnie (wbrew pozorom) trwa. Papież z Argentyny mówi, że każde drzwi zamknięte mogą stać się zaproszeniem, spotkaniem obydwu ich stron. Nawet drzwi więzienia, drzwi nieufnego domu, najbardziej obwarowanego kościoła. Pierwszą sugestią, jaka płynie z widoku uchylonych drzwi, jest nadzieja. Podana nie tylko refleksji, lecz również wyobraźni. „Przypomina - sugeruje z uśmiechem Przemysław Deles, kurator wystawy - słynną scenę z filmu „W poszukiwaniu zaginionej arki”. Rzeczywiście: w szczelinie uchylonych drzwi widać przedmiot, po który chciałoby się nieopatrznie wyciągnąć rękę - tzw. czarę włocławską, znakomicie zdobione naczynie liturgiczne z X wieku. Do uchylonych Drzwi Gnieźnieńskich z czarą prowadzi przedsionek sugestywnie zaprojektowany przez kuratorów i scenografkę: kilka przedmiotów, które odtwarzają duchowość tamtego momentu i jego istotę. Najpiękniejszym z nich jest Sakramentarz tyniecki z XI wieku, otwarty na miniaturze Chrystusa w majestacie. Najciekawszym źródłowo - Rocznik świętokrzyski z początków XII wieku, zawierający informacje o przyjeździe do Polski Dobrawy i chrzcie Mieszka. Jest XVI-wieczny wizerunek św. Wojciecha z dzieła Jana Długosza, jest kopia włóczni św. Maurycego ze Skarbca Katedralnego w Krakowie, jest denar Bolesława Chrobrego z najstarszym z zachowanych zapisów nazwy Polski, w łacińskiej formie.
Sakramentarz Tyniecki
/ JACEK MARCZEWSKI
SKROMNOŚĆ I ESENCJONALNY PRZEKAZ
Czytałem, i słyszę teraz od kuratora, o dawnych planach bardziej złożonej wystawy, i zastanawiam się, czy coś bardziej złożonego, obciążonego treścią, obrazem i przesłaniem, zniosłaby wrażliwość człowieka przełomu XX i XXI wieku. Czy potrzebowałbym większego bogactwa przedmiotów i dokumentów. I odczuwam wdzięczność za to, co znajduję dziś w Zamku Królewskim w Warszawie. Za tak intymny i esencjonalny przekaz. Za pozostawienie sacrum w sferze sacrum, tajemnicy w kręgu tajemnicy, domyślności w perspektywie wyobraźni. Wiary w strefie zachwytu i ciszy. Niewiele wiemy o okolicznościach chrztu Mieszka i o Polsce tamtego czasu. Czy była Polską? A jeśli tak, to jaką? Na ile była chwilą konwersji, a na ile aktem politycznym? Mówi się często, że jakiś moment historyczny ginie w mrokach dziejów. Dotyczy to również tzw. chrztu Polski. Skromność wystawy i jej aura paradoksalnie sprawiają, że to zakryte przed nami wydarzenie wydobywa się na światło Ducha - świętego przez to, że wycisza, porusza, dotyka cichym Słowem.
CYKL WYKŁADÓW
Zaletą odrębną wystawy i towarzyszącego jej cyklu wykładów (w sali kinowej) jest ich wartość informacyjna. Przy Drzwiach Gnieźnieńskich znajdziemy objaśnienia poszczególnych scen na osiemnastu kwaterach, od narodzin św. Wojciecha do złożenia w grobie (wyjęte z żywotów dawnych, tradycyjnie bezpardonowych wobec roli Żydów w historii Zbawienia). 14 lipca o godz. 17 możemy wysłuchać wykładu o treściach ideowych Drzwi Gnieźnieńskich, 17 lipca o godz. 13 - o Via Francigena, czyli średniowiecznym szlaku do Rzymu, 31 lipca o 13 - o początkach Mieszka I, 7 sierpnia o 13 - o sztuce pierwszych chrześcijan.
„SACRUM POLONIAE-IUBILEUM 966-2016” W ZAMKU KRÓLEWSKIM
- * Wystawa będzie czynna do 7 sierpnia, od poniedziałku do soboty, godz. 10-18, w czwartki do godz. 20, w niedziele w godz. 11-18.
- * Zwiedzanie (na podstawie biletów do Galerii Lanckorońskich i Galerii Malarstwa, Rzeźby i Sztuki Zdobniczej) - 21 zł (normalny); 15 zł (ulgowy); 1 zł (dla dzieci i młodzieży do 16 lat); w niedziele wstęp wolny.
- * Kuratorzy: Przemysław Deles i Przemysław Mrozowski, komisarz organizacyjny: Anna Małecka, scenografia: Agnieszka Putowska-Tomaszewska.
„SACRUM POLONIAE-IUBILEUM 966-2016” W ZAMKU KRÓLEWSKIM
„SACRUM POLONIAE-IUBILEUM 966-2016” W ZAMKU KRÓLEWSKIM
